Selçuklu Arması ve Büyük Selçuklu Devleti hakkında merak ettiğiniz herşeyi www.vavgumus.com sizler için araştırıp bilginize sunmuştur.
Selçuklu Arması
Çift başlı kartal Doğu’yu ve Batı’yı temsil ederek, Selçuklunun hükmettiği alanları simgelemektedir. Çift başlı kartal Selçuklulardan önce ve sonra da birçok devlet tarafından kullanılmıştır.
Çift başlı kartal armasının kullanımı Roma İmparatorluğuna kadar götürülebilir. Öncelikle kent devleti olarak kurulan Roma, zamanla bilinen dünyanın büyük bir kısmına hakim oldu. Roma imparatorluğu bayrağında kartal sembolü bulunduruyordu. İmparatorluğun Doğu ve Batı olarak ikiye bölünmesinden sonra kartal sembolünü batı kısmı kullanmaya devam etti. Doğu Roma’da ise çift başlı kartal sembolükullanılmaya başlandı. Doğu Roma’nın yani Bizans’ın çift başlı kartalı kullanmasındaki amaç da kendini doğunun ve batının hakimi olarak görmesidir.
Türklerde gücü simgelediğine dair kayıtlar bulunmaktadır, “Ömer Hayyam’ın Nevruzname adlı eserinde çift başlı kartaldan bahsetmiştir. Burada muhteşem bir hayvan olarak bahsetmiştir. Kartal büyük bir hayvandır mesela çift başlı kartalın kargadan bir farkı olarak hal, hareket ,davranışları itibarı ile gücü sembolize etmiştir. Bundan dolayı da hükümdarlık alametlerinden birisi olarak bu şekli kullandıklarını görmekteyiz. Bu sembolün Selçuklularda da kullanıldığını görüyoruz. Bunun Selçukluların bir hükümdarlık alameti olarak sürekli kullanıldığını söylemek bir tarihi yanılgıdan ibaret olur. Çünkü hükümdarlar değiştikten sonraki alametlerde değişiklikler görmekteyiz. Her zaman aynı alametlerin sonra gelen hükümdar tarafından da kullanılmadığını görmekteyiz. Mesela Selçuklularda geçmişte bayrakların üzerinde ok ve yayı görürken daha sonraki dönemlerde çift başlı kartalı görebiliyoruz” .
Günümüzde halen Erzurum, Konya ve Sivas gibi Selçukluya ev sahipliği yapmış bir çok kentte kullanılan bu simge aynı zamanda, İspanya, Arnavutluk, ABD, Almanya gibi bir çok ülkede kullanılıyor. Simge en belirgin şekilde Arnavutluğun, Karadağ ve Sırbistan’ın bayraklarında, Yunanistan’ın AEK futbol takımının armasında, Girne Amerikan Üniversitesinde kullanılıyor. Çift başlı kartal Polis Teşkilatımızın armasında da kullanılıyor.
Büyük Selçuklu Devleti
Oğuzların Kınık boyundan olan Türklerin kurduğu Büyük Selçuklu İmparatorluğu’nun ilk hükümdarı Tuğrul Bey oldu. Dandanakan Savaşı sonrasında Gaznelileri yıkılış sürecine sokan Selçuklular kuruluşlarını bu savaş ile resmen gerçekleştirdiler. Selçuklular Anadolu’ya ilk akınlarını Tuğrul Bey döneminde yaptılar. Anadolu’ya yaptıkları akınlar sonrasında Bizanslılarla ilk kez karşı karşıya geldikleri Pasinler Savaşı’nı gerçekleştirdiler. Bu savaştan galibiyetle ayrılan Selçuklular’ın Anadolu’ya akınları yoğunlaştı. 1055 yılında Tuğrul Bey’in Abbasi Halifesi’ni koruma altına alması sonucu ona “sultan” unvanı verildi. Çağrı Bey ve Tuğrul Bey’in ölümünün ardından tahta Sultan Alpaslan geçti. Sultan Alpaslan 1071 yılında yapılan Malazgirt Savaşı’nda Bizans İmparatoru Romen Diyojeni yenerek Türklere Anadolu’nun kapılarını açmış oldu. Sultan Alpaslan ölünce yerine oğlu Melikşah geçti. Melikşah Büyük Selçuklu Devleti’ne en parlak dönemini yaşattı. Melikşah’ın ölümünden sonra devletin gücü giderek zayıfladı. Selçuklu ailesinden Süleyman Şah’ın kurduğu Anadolu Selçuklu devleti bağımsızlığını ilan etti. Büyük Selçuklular'ın son hükümdarı Sultan Sencer oldu. Karahitaylar ile yaptığı savaş sonrasında devlet yıkılma sürecine girdi.
Selçuklular’da devlet hazinesinden faydalanan zümreler dışında kalan bütün halk reâyâ diye adlandırılıyordu. Reâyâ vergi ödemek, devlet otoritesine ve onu temsil edenlere itaat etmekle mükellefti. Selçuklular, İslâm dünyasının siyasî liderliğini ele aldıktan sonra iç politikada Şiî Fâtımîler, dış politikada Bizanslılar’la mücadele etmeyi temel ilke kabul etmişlerdi. Şiî Fâtımîler’e karşı Sünnîliğin hâmisi olmuşlardı ve Sünnîlik ülkenin her yerinde gelişip yayılmıştı.
Türkler’in büyük çoğunluğu gibi Selçuklu sultanları da Sünnîliğin Hanefî yorumunu tercih etmişler ve bu konuda son derece titiz davranmışlardı. Selçuklular, Anadolu’yu Oğuz Türkleri’nin vatanı yapmışlardı. Getirdikleri siyasî istikrar ve uyguladıkları âdil idare sayesinde Selçuklu hâkimiyeti altındaki İran, Irak, Suriye ve Anadolu sosyal ve ekonomik açıdan ileri bir duruma yükseldi. Anadolu’nun İslâm dünyasına katılması ve Selçuklular’ın ticarî politikalarıyla Karadeniz’in kuzeyindeki ülkelerin ticaret yolu açıldı, İpek Yolu ticareti çok gelişti. Anadolu’dan, Horasan’dan ve Irâk-ı Acem’den Kirman’a gelen kervanlar mallarını Kirman limanlarından Hindistan, Çin ve diğer yerlere götürüyordu. Sünnîlik, İran’da Selçuklular sayesinde hâkim bir mezhep durumuna geldi. Selçuklular, çeşitli şehirlerde medreseler inşa ederek ve âlimlere değer vererek ilmin ve kültürün gelişmesinde önemli rol oynadı.
Kaynakçalar
Sümer, Faruk, Selçuklular(Tarih), Diyanet İslam Ansiklopedisi, 2009, c.36, sf.365-371
Özgüdenli, Osman Gazi, Selçuklular(Sosyoekonomik ve Kültürel Hayat), Diyanet İslam Ansiklopedisi, 2009, c.36, sf.371-375
Ahmet Yaşar Ocak, Diyanet, Selçuklular(Dini, İlmi, Fikri ve Tasavvufi Hayat), Diyanet İslam Ansiklopedisi, 2009, c.36, sf.375-377